Grondhonger

Met PS|theater zijn we de afgelopen tien jaar volop actief geweest in Leiden. We maakten theater op allerlei locaties, we trokken de wijken in en we ontmoeten allerlei verschillende mensen en hun verhalen. Na tien jaar ontstond ook wel de behoefte om iets verder te kijken. We besloten onze blik te verleggen naar de gemeenten rondom Leiden: Voorschoten, Oegstgeest, Leiderdorp en Zoeterwoude. We waren benieuwd naar het dorpsleven van vandaag de dag, naar de gemeenschapszin in een kleinere gemeente, naar de verstandhouding tussen het dorp en de stad. We vonden in de omliggende gemeenten mooie verhalen en we maakten in februari 2021 Wij zijn de buren, een online voorstelling voor nabuurschap en gemeenschapszin. In dat onderzoek in de regio stuitten we ook op een ander gegeven, namelijk:

Grondhonger

Zodra er een terrein braak komt te liggen, zodra er grond vrij komt, is er een bijna niet te stuiten aantrekkingskracht om met die grond iets te doen, iets te bouwen, iets te ontwikkelen. Zodra een woonwijk aan de rand van een gemeente klaar is, opgeleverd is, wordt er al vrij snel gelonkt naar het lege weiland of de groene polder die daar naast ligt. Kunnen we daar niet….

Grondhonger
Ook niet zo gek, want we staan met elkaar voor grote uitdagingen. Er ligt een vraag om meer woningen, er ligt een vraag om meer energie, er ligt een vraag om ruimte te maken voor het stijgende water, er ligt een vraag om economische bedrijvigheid te ontwikkelen. Oftewel, iedere hectare grond moet worden benut en dat eigenlijk het liefst voor drie of vier opgaven tegelijk.

De mens kan veel, maar we kunnen niet alles en niet alles tegelijk.

Dat zette ons aan tot het maken van een voorstelling: Onze grond. We begonnen vanuit de vraag ‘wat doen we met de laatste stukjes onbebouwde grond’. Die vraag leidde ons langs een reeks gesprekken met projectontwikkelaars, stadsbouwmeester, planoloog, iemand die tiny house community zit, ambtenaren en wethouders. En die gesprekken leidden ertoe dat wij nog meer invoelden hoeveel belangen en waarden er op die grond wegen. Dus toen wij daarna door de weilanden naar Zoeterwoude fietsen, keken we anders naar die omgeving. Er staan koeien en windmolens, oude huizen en nieuwbouwhuizen, we volgden nieuwsberichten uit de lokale media:

• Oproep ondernemend Leiden: onderzoek bij nieuwe P+R ook mogelijkheid stadsdistributiecentrum
• Geen extra sociale huurwoningen op Bronsgeest
• Gat van Palace kan weer bebouwd worden: fouten bestemmingsplan gerepareerd
• Leidse politiek moet lokale economie niet uit oog verliezen door intensieve focus op woningbouw
• Studie naar bouwplekken in weilanden vindt in Zuid-Holland geen vruchtbare grond
• Sunrock wil drijvend zonnepark op Klinkenbergerplas
• Cooperaties willen aan de slag langs N11 en N207: ‘discussie over windmolens wordt gekaapt door tegenstanders’
• Nipte meerderheid in Alphen voor regionaal plan windmolens en zonneparken

De mens kan veel, maar we kunnen niet alles en niet alles tegelijk.

Dat betekent dat we moeten kiezen. En daarmee komen we op een andere belangrijke inspiratiebron in het maken van onze voorstelling. De Goede Voorouder van Roman Krznaric. Of voluit: De goede voorouder. Lange termijn denken voor een korte termijn wereld. Hij stelt dat de grote problemen van onze tijd allemaal terug gaan op één ding: we denken alleen aan de korte termijn. En daarmee koloniseren we de toekomst.
We zijn zo geneigd om te denken over het nu, op de korte termijn, dat we de lange termijn niet mee nemen in onze beslissingen. Terwijl wat we nu doen – of juist niet doen – heeft invloed op de wereld en daarmee op de wereld zoals onze kinderen, kleinkinderen, kleinkleinkinderen die treffen. We zijn nu de erfenis aan het vormen voor de vele generaties na ons. Generaties die daar nu helemaal geen inspraak in hebben.

Dus: hoe laten wij Nederland achter. Dat beslissen we vandaag.

Dat is dus best een lastige beslissing. Omdat op één hectare al zoveel belangen wegen.
In onze research voor de voorstelling kwamen we in gesprek met Peter Paul Witsen, die vanuit zijn achtergrond ons kon mee nemen in de wereld van de planologie, de ruimtelijke ordening. Een tak van sport waarin het gaat om het vormgeven van een ruimte, een omgeving. Ook voor mensen die er nu nog niet zijn en voor een samenleving die er nu nog niet is. Mooi gesprek over hoe een stuk grond allerlei verschillende waarden kan hebben. Een economische waarde, die ligt voor de hand in deze tijd. Maar ook een ecologische waarde, een sociale waarde, een historische waarde, een emotionele waarde. En dat allemaal tegelijk op een enkele hectare.

Wat doen we met de laatste stukjes lege grond? Hoe laten we Nederland achter voor de generaties na ons? We kunnen veel. Maar we kunnen niet alles en niet alles tegelijk. En dus, weten we het niet goed?  Of doen we juist te veel ons best?

Met al deze vragen in ons hoofd maken wij Onze Grond, locatietheater op een van de laatste stukken onbebouwde grond in het Groene Hart. Een zomervoorstelling in de groene polder.

Kijk hier voor meer informatie en kaarten >

Door: Erica Smits, dramaturg