Blind Spot: De verhalen van ongedocumenteerde asielzoekers

Die blinde vlek uit de titel, wat is dat?

Pepijn: ‘Blind spot is de titel die wij hebben gegeven aan een groep mensen die in de stad leeft, maar heel weinig zichtbaar is. Ongedocumenteerde vluchtelingen, dat zijn mensen die uitgeprocedeerd zijn en opgevangen worden in de bed-bad-broodopvang.’

Tijs: ‘Dat is een blinde vlek binnen onze maatschappij. Mensen waarvan we niet weten hoe het met ze verder moet. We hebben een systeem dat ergens vast komt te zitten.’

Pepijn: ‘Aanleiding voor deze voorstelling is een botsing tussen twee fietsers op de Stationsweg. De makers rennen er op af om te helpen, willen één van de jongens zijn fiets teruggeven maar hij rent keihard weg. Met de zoektocht naar de rechtmatige eigenaar, die ongedocumenteerd asielzoeker is, begint ons verhaal.’

Voelen jullie als stadsgezelschap de verantwoordelijkheid om juist deze verhalen te vertellen?

Pepijn: ‘Ja, zeker. Als gezelschap zoeken we antwoord op de vraag: hoe leven we nu in deze stad met elkaar samen? Die vraag zetten we zo breed mogelijk uit, bijvoorbeeld bij vorige projecten op het Bio Science Park en in verschillende wijken. We zoeken steeds andere gemeenschappen en groepen op. Door al hun verhalen samen te brengen geven we een antwoord op die vraag. Daar ligt zeker wel een verantwoordelijkheidsgevoel.’

Rian: ‘We zijn maandenlang iedere week naar de opvang gegaan om te praten en zo wordt deze voorstelling het verhaal van mensen die in deze stad wonen. Dat doen we met onze voorstellingen: we halen verhalen uit de stad en geven ze weer terug. De thematiek is nationaal, maar het zijn de verhalen van mensen die hier wonen.’

Tijs: ‘Leiden is een middelgrote stad waar dingen gebeuren met een universeel karakter. Deze problematiek stelt de vraag: hoe richt je je maatschappij in? Als daar op lokaal niveau een antwoord op gevonden wordt kan dat ook landelijk of universeel bereik hebben.’

Het onderwerp van Blind spot speelt nu als politieke discussie. Nemen jullie als makers een standpunt in?

Pepijn: We laten vooral zien hoe gecompliceerd het is om hierover een standpunt in te nemen.

Mahfoud: ‘Je moet je onderzoek doen, dat geldt niet alleen voor ons als makers. Het is makkelijk om televisie te kijken en meteen een mening te vormen. Dat heb ik soms ook. Maar zo’n mening is nergens op gebaseerd. We hebben het over mensen van vlees en bloed, met dezelfde emoties als wij. Dat merk ik in ons maakproces. Alle zinnen die we schrijven, alles wat we improviseren, alles is een respectvolle en menselijke manier om tot deze mensen te komen.’

Tijs: ‘Ik denk dat we als makers eerder een vraag stellen dan een standpunt innemen. Die vraag zou dan kunnen zijn: is de manier waarop we mensen nu op pauze zetten, is dat iets waarmee we verder kunnen? Bij de bed-bad-brood zitten sommige mensen die al twintig jaar op pauze staan. Als we daar een vraagteken achter plaatsen – dat hoeft niet meteen een ja of nee te zien – dan is dat stof waarmee wij als theatermakers voeding geven om het gesprek gaande te houden.’

Hebben jullie liever dat de bezoekers met een volledige open mind binnenkomen of mogen ze hun eigen standpunten meenemen?

Rian: ‘Je zou willen dat dat niet uitmaakt. Het zou tof zijn als we een voorstelling maken waardoor die vraag uiteindelijk bij iedereen evenveel leeft’

Mahfoud: De mensen die komen, die hebben waarschijnlijk al een vraag. Anders zou je een voorstelling als deze niet nodig hebben. Als ik iets mee kan geven aan mensen die mogelijk twijfelen zou ik zeggen: of je een mening hebt of niet, kom gewoon om mooi theater te zien, daar zijn we mee bezig.

Jullie omschrijven Blind spot als een unieke mix tussen theater, muziek en podcast. Wat moet ik me daar bij voorstellen?

Pepijn: ‘Wij zijn gek op podcasts en gebruiken de vorm ook in de voorstelling. Er wordt steeds gewisseld tussen dialogen, muziek, audiodagboeken die wij in onze zoektocht naar de verhalen van en over ongedocumenteerden opnamen. Hierdoor krijgt de voorstelling een documentair laagje en raak je als publiek ook helemaal betrokken in de zoektocht van de makers. Zoals een spannende detective.’

Tijs: ‘Het audiomateriaal is bijna filmisch, het geeft je een kans om van locatie te wisselen en terug te duiken in de tijd. Een decorwissel, maar dan auditief.’

Rian en Ralf, jullie hebben de muziek gemaakt. Hoe ga je te werk, zeker bij zo’n heftig onderwerp?

Ralf: 'Waar we voorheen weleens hele composities maakten rondom één thema hebben we hier meer scène voor scène gewerkt. Pepijn levert bij mij bepaalde scènes aan. Ik krijg dus een situatie en bepaal vervolgens of ik daarin mee of juist tegen ga kleuren. Het is heel inhoudelijk in dit geval. Muziek is vrij abstract dus je hebt veel vrijheid.’

Pepijn: En al heel vroeg hebben we bepaald dat we geen loodzware voorstelling willen maken, hoe zwaar het onderwerp misschien ook is. We zoeken een toon die het menselijk en invoelbaar maakt. Daar leent de muziek zich goed voor, het vertaalt het onderwerp naar een bepaalde spanning of maakt het luisteren juist aangenaam.

Ralf: ‘De eerste opdracht was om een portret van Nederland te maken. Toen ik dat componeerde zat ik in de trein van Nijmegen naar Leiden en die ervaring heb ik vertaald. Veel mensen, hoge snelheid en zo ontstond het ritme. De melodie weerspiegelt drukte maar ook organisatie. Zo ga ik te werk. En dan is er ook nog een soort dreigende ruis over het hele gebeuren heen. Als ik op de fiets had gezeten was het misschien wel heel anders geworden.’

Vat dit niet verkeerd op, maar is er wel iets van een happy end? Gaan de mensen toch nog enigszins hoopvol naar huis?

Pepijn: ‘Hoopvol zeker. Het wordt een pleidooi voor elkaar zien, elkaars verhalen leren kennen. In deze tijd is dat superbelangrijk.’

Tijs: ‘Blijf nieuwsgierig: wie is die ander?’

Rian: ‘Ik hoop dat de voorstelling nog even na-echoot in de hoofden van de mensen. Zodra wij zelf in deze thematiek doken zagen we het opeens overal. Ik hoop dat dat ons effect op de bezoeker is, dat we die blinde vlek ontsluieren.’

Blind spot is van 6 november tot en met 1 december te zien in de Red Carpet Lounge. Meer info en tickets zijn hier te vinden.